Herinneren, ontmoeten, verantwoordelijkheid nemen

Week van de Herdenking 2025: Struikelblokken opruimen in Gronau

Als onderdeel van de "Week van de Herdenking" van dit jaar hebben leerlingen van onze school opnieuw deelgenomen aan de campagne "Struikelstenen opruimen".

Close-up zwart-wit foto: Een leerlingenhand van de Gronau Comprehensive School veegt op 4 november 2025 met een doekje over verschillende Struikelstenen, zodat de namen en data van de Joodse slachtoffers duidelijk te herkennen zijn als onderdeel van de Herdenkingsweek.
Leerlingen maken de opschriften op de Stolpersteine weer leesbaar tijdens de Herdenkingsweek

Ter voorbereiding op de herdenking van de novemberpogroms van 9 en 10 november 1938, maakten leerlingen uit het 9e en 10e leerjaar op dinsdag 4 november 2025 de struikelstenen van de familie Weyl in de Pumpenstraße en de familie Lion in de Bahnhofstraße schoon. Met sponzen, doeken en poetsmiddel werden de koperen platen voorzichtig schoongemaakt tot de namen, data en plaatsen van deportatie weer duidelijk leesbaar waren. Het resultaat was een zichtbaar symbool in het straatbeeld tegen het vergeten en voor een levende herinneringscultuur in de stad.

Zwart-wit foto: Zeven struikelblokken voor leden van de Joodse familie Weyl zijn in het trottoir ingemetseld; op de koperen gedenkplaten staan de naam, het geboortejaar, de deportatieplaats en de sterfdatum van de vermoorde Joden.
Struikelstenen van de Joodse familie Weyl in Gronau

De Struikelstenen herdenken Joodse burgers van Gronau die rechteloos werden gemaakt, vervolgd, gedeporteerd en vermoord. Door hun praktische werk op de locatie zelf gaven de betrokken leerlingen een duidelijk voorbeeld van respect, menselijke waardigheid en burgerlijke moed - ver buiten het klaslokaal.

Een kleine groep van vijf leerlingen uit het jaar 9/10 en twee leerkrachten van de Gronau Comprehensive School staan in winterkleding bij de ingang van een gebouw in het stadscentrum, kijken in de camera en nemen deel aan het project "Struikelstenen schoonmaken" als onderdeel van de Week van Herdenking 2025.
Leerlingen van groep 9 en 10 van de scholengemeenschap Gronau met twee leerkrachten na het schoonmaken van de Struikelstenen in het centrum van Gronau (Herdenkingsweek 2025)

Kennismaking met het Joodse leven: Bezoek aan de synagoge in Enschede

Een grote groep jaar 9/10 leerlingen van de scholengemeenschap Gronau staat samen met twee leraren op het grasveld naast de synagoge in Enschede; achter hen zijn een kale boom, de bakstenen muur van de synagoge en woongebouwen met rode daken te zien.
Leerlingen van leerjaar 9 en 10 samen met de heren Uhlenbrock en Kampmann in de tuin van de synagoge in Enschede
Een leraar en een aantal leerlingen uit jaar 9/10 van de scholengemeenschap Gronau staan op straat en kijken in de richting van de grote koepelsynagoge in Enschede.
Leerlingen van jaar 9/10 van de scholengemeenschap Gronau voor de synagoge in Enschede
Binnen in de synagoge: een oudere vrijwilliger met een kippah spreekt tot een groep leerlingen van jaar 9/10 van de scholengemeenschap Gronau, die aandachtig luisteren; op de muur op de achtergrond hangt een grote Hebreeuwse inscriptie.
Onze leerlingen krijgen een rondleiding in de synagoge in Enschede door een vrijwilliger

Een ander aandachtspunt was het onderzoeken van de Joodse geschiedenis, de religieuze praktijk en de lokale herinnering aan het nationaalsocialistische tijdperk. Leerlingen van het negende en tiende leerjaar bezochten op 13 november 2025 de synagoge in Enschede in Nederland.
In kleine groepjes leidden vrijwillige leden van de Joodse gemeenschap de leerlingen door de synagoge en gaven uitleg over de indeling van het interieur met zijn Torah-schrijn, Hebreeuwse inscripties en liturgische voorwerpen. Een replica van de Torarol en Hebreeuwse gebedenboeken werden gebruikt om het belang van de Torah en religieuze diensten in het Jodendom te illustreren. Tegelijkertijd werden de geschiedenis van de gemeenschap, vervolging onder het nationaalsocialisme en vormen van antisemitisme besproken.
Het bezoek hielp om de vervolging van Joodse mensen onder het nationaalsocialisme te koppelen aan specifieke plaatsen, biografieën en de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Enschede. Daarna gebruikten de leerlingen de resterende tijd in Enschede om hun indrukken te verdiepen en in dialoog met elkaar na te denken over wat ze hadden ervaren.

Een oudere vrijwilliger met een kippah zit voor de Torah-schrijn van de synagoge in Enschede en houdt een open replica van een Torah-rol met verschillende kolommen Hebreeuwse tekst in zijn handen, terwijl leerlingen van de scholengemeenschap Gronau ervoor zitten.
Replica van een Torah-rol - de centrale tekst van het Jodendom en de basis van de dienst in de synagoge in Enschede.
Een leerlinge van de Gronau Comprehensive School zit op een stoel in de synagoge, houdt een open boek met Hebreeuws schrift in haar handen en leest het terwijl een andere persoon naast haar gebaart en iets uitlegt.
Een leerling bekijkt een Hebreeuws gebedenboek tijdens een bezoek aan de synagoge.
Twee leerlingen uit het jaar 9/10 met kippahs op hun hoofd zitten aan een houten tafel in de synagoge in Enschede en bladeren in een gebedenboek, naast hen staat een menora kandelaar, achter hen lichten grote, gekleurde glazen ramen op.
Bezoek aan de synagoge in Enschede

Christelijke minderheden in het Midden-Oosten: Bezoek aan de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Gronau

Het bezoek aan de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Gronau bood een extra perspectief. Op 20 november 2025 onderzochten leerlingen uit het 9e en 10e leerjaar daar de situatie van christelijke minderheden in het Midden-Oosten.

In de rijk beschilderde Syrisch-Orthodoxe kerk in Gronau staat leerlinge Hala met een witte kanten sluier voor het altaar en spreekt tot de leerlingen van het 9e/10e jaar die in de kerkbanken zitten en van wie sommigen ook een sluier dragen; op de achtergrond zijn het kruis, de iconen en de kaarsen te zien.
Leerling Hala laat leerlingen van jaar 9/10 kennismaken met de liturgie en tradities van christelijke minderheden in het Midden-Oosten in de Syrisch-Orthodoxe Kerk in Gronau (20/11/2025)
In de tuin van de Syrisch-Orthodoxe kerk in Gronau staat de scholiere Hala met een witte kanten sluier en een vel papier in haar hand te spreken; achter haar staat het stenen gedenkteken "Sayfo Syriac Genocide", dat met een kruissymbool en een meertalig opschrift de genocide op ongeveer 500.000 Arameeërs in 1915 herdenkt.
Voor het "Sayfo 1915" monument herdenkt Hala de genocide op meer dan 500.000 Arameeërs in het Ottomaanse Rijk.

Het bezoek werd georganiseerd en begeleid door jaar 9 leerling Hala, die zelf tot de Syrisch-Orthodoxe gemeenschap in Gronau behoort. Zij leidde de groep door de kerk, legde de indeling van het koor uit en gaf inzicht in de dienst, de symbolen en het belang van de Aramese taal voor de gemeente. Dit maakte de religieuze praktijk, taal en culturele tradities van een minderheidsgroep zichtbaar, die voor sommige leerlingen eerder abstract was, maar voor anderen deel uitmaakte van hun eigen familie en dagelijks leven.
Bij het "Sayfo 1915" gedenkteken voor de ingang van de kerk maakte Hala duidelijk dat de genocide op meer dan 500.000 Arameeërs in het Ottomaanse Rijk en de ervaringen van vervolging, vlucht en een nieuw begin vandaag de dag nog steeds aanwezig zijn in veel familieverhalen van de gemeenschap.


Voor een groot icoon van een heilige in de Syrisch-orthodoxe kerk in Gronau staat leerlinge Hala met een kanten sluier en een vel papier naast een medeleerling die een gouden wierookvat aan lange kettingen omhoog houdt en in zijn andere hand een klein vaatje draagt; samen laten ze de groep leerlingen liturgische voorwerpen uit de dienst zien.
Hala en een klasgenoot gebruiken een wierookvat om de betekenis van de liturgische tekens in de Syrisch-Orthodoxe Kerk uit te leggen

Wat "School zonder Racisme - School met Moed" voor ons betekent

Projecten zoals het schoonmaken van de struikelblokken in Gronau, het bezoeken van de synagoge in Enschede en het bezoeken van de Syrisch-Orthodoxe kerk laten zien hoe leerlingen ter plekke omgaan met geschiedenis, religie en huidige vormen van marginalisatie.
Onze betrokkenheid bij het netwerk "School zonder Racisme - School met Moed" maakt deze focus zichtbaar en biedt een samenbindend kader: Herdenking van de slachtoffers van geweld en vervolging, ontmoetingen met het Joodse leven en christelijke minderheden en de confrontatie met antisemitisme, racisme en discriminatie horen allemaal bij elkaar. Het doel is om beter te kijken, vragen te stellen en verantwoordelijkheid te nemen - op school, in Gronau en daarbuiten.